W poniedziałek byłem we Wrocławiu na koncercie – Wspomnienie Ryszarda Riedla. Zagrał zespół Cree, gdzie jak może nie wszyscy wiedzą śpiewa i gra całkiem sprawnie na gitarze syn Ryszarda Riedla – Sebastian Riedel. Oczywiście nie można powtórzyć atmosfery jaką tworzył jak to się mawia „Dżem z Ryśkiem”. To jest niemożliwe. I genialne jest to, że zespół Cree się na to silił. Najsympatyczniejsze w tym koncercie było to, że słuchać było na każdym kroku, że muzycy bardzo dobrze znali repertuar Dżemu. Tego nie da się udawać. Po prostu trzeba niezliczoną razy przesłuchać nagrań. I to było słuchać. Dla porównania mam wspomnienie koncertu z okazji jubileuszu innego, może mniej znanego polskiego zespołu. Zszokowało mnie to, że jedna z zaproszonych gwiazd polskiej sceny musiała posiłkować się kartką z tekstem. W taki sposób oddała ona hołd zespołowi, który go zaprosił na swój jubileusz. W ogóle można powiedzieć, że większość zaproszonych gwiazd podeszła bardzo nonszalancko do tego koncertu. Jakby w ostatniej chwili uczyli się tych piosenek. Chociaż w materiałach przed występami wszyscy jak jeden mąż twierdzili jaki to ważny zespół itd. itp.

Cree w tym kontekście okazało wielki szacunek pamięci Ryszada Riedla. Żadnej popeliny.

O Ryszardzie Riedlu wiele jest opinii. Skupię się jednak na jednym bardzo ważnym elemencie jego talentu. A naprowadził mnie na niego Tadeusz Nalepa. W jednym z filmów dokumentalnych powiedział, że Riedel miał świetną frazę. Po całych latach słuchania Dżemu to sformułowanie ciągle do mnie wraca. To może się wydawać błahe, ale w rzeczywistości mówi wszystko o śpiewaniu Ryszada Riedla. I dlatego też jego piosenki są tak trudne do zaśpiewania przez innych. Kiedy śpiewa Rysiek cały zespół pulsuje, wszystko działa jak dobrze naoliwiona maszyna. A jak śpiewa ktoś inny to zespół pulsuje (bo to wciąż dobry zespół) ale wokalista jest jakoś z boku. To już nie jest ten zmasowany atak. W ogóle zauważam jakoś dziwną manierę bardzo często wśród wokalistów. Często śpiewają oni z boku. Jakby uważali, że tak jest bardziej ciekawiej. Jakby obawiali się tego, że jeśli zaśpiewają prosto to będzie to zbyt proste. Frazy Ryśka wcale nie były takie proste jak się może wydawać, gdy się ich słucha. Spróbujcie zanucić dowolne nagranie dokładnie w ten sposób jak śpiewa Rysiek. Oczywiście wszyscy mogą zanucić "Whisky" lub refren "W życiu piękne są tylko chwile". Ale solo. Gwarantuję, że jeśli będziecie chcili to znaucić razem z Ryśkiem to się zdziwicie. Każda fraza jest trochę inna. Każda kolejna ma w sobie jakiś smaczek. A przy tym logicznie wynikają jedna z drugiej. I są osadzone mocno w rytmie i korespondują z tym co gra zespół.

Można zrobić jeszcze jeden test. Posłuchajcie jakiegoś typowego bluesa granego przez Dżem. Najlepiej „Abym mógł przed siebie iść”, a najlepiej wersję z koncertu „Bez prądu” z 1993 roku. Nie ma i nie było (i pewnie nie będzie) takiego wokalisty jak Polska długa i szeroka, który by potrafił tak zinterpretować bluesa. A wszystko właśnie się rozbija o frazowanie. Nie żadną charyzmę. Nie tekst. Nie prawdę itd. itp. A chodzi właśnie o frazę. Rysiek po prostu śpiewał jak czarnoskórzy wokaliści. Było tak zarówno w bluesie jak i w reggae, w country czy w rockowych numerach. Podobno Rysiek bardzo lubił naśladować na pierwszych próbach Dżemu Boba Marleya. A Marley był również mistrzem frazy. Posłuchajmy „Wokół sami lunatycy” czy „Naiwne pytania”. Tutaj wszystko pasuje. I nie jest nudne. Skąd Ryśkowi się to wzięło? Talent. Ale również, słuchanie i wzorowanie się na wokalistach bluesowych. Niezliczona ilość przesłuchanych płyt. Pasja. To nie jest takie proste, żeby w ten sposób śpiewać.

	Janusz-Tryk
	14 kwietnia 2019 15:31