mam nadzieję, że ta instytucja nie jest martwa i nie jest ją łatwo pominąć

Nie jest martwa - ale dla chcącego nic trudnego.

Np. spadkodawca ma pieniądze w banku - ale przed śmiercią je wypłaca, a po jego śmierci nie można ich znaleźć. Nie w sensie, iż zgubił je czy zaginęły - ale ktoś je sobie przywłaszczył, albo dostał. Nie ma świadków, a donator nie żyje, nie można go zapytać.

W przypadku nieruchomości - umowa dożywocia z jednym ze spadkobierców.

Ogólnie - polecam każdemu brać pod uwagę każdą darowiznę pomiędzy potencjalnym spadkodawcą a przyszłym spadkobiercą - choćby była dokonana kilkadziesiąt lat przed śmiercią. Po drugie dbać o stronę formalną - tzn. na wszystko mieć "papier". Po trzecie formalizować wszelkie rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym, a "rodzinną narracją". Np. wegług takiej narracji nieruchomość wchodzi w skład majątku odrębnego spadkodawcy - a wg papierów - w skład majątku wspólnego etc.

Ogólna zasada jest taka, iż po śmierci spadkodawcy można się wiele dowiedzieć o swojej rodzinie - zarówno in plus, jak i in minus.

No a przede wszystkim, to trzeba utrzymywać slścisłe telacje z rodziną, choćby po to, aby wiedzieć co kto ma. Bo wypadki chodzą po ludziach i jak się zdarzyv- nie daj Boże - nagła śmierć l, to nikt nic nie wie, bo rodzina ze sobą nie rozmawia o swoich sprawach. A tak jest teraz nagminnie. I potem pretensje m8żna mieć tylko do siebie.

 To ty taka wyrodna córka? A taka. To ja już teraz przepiszę to co mam dla twojej siostry. Darowizną - mówi dziadek.  Mama na to: Poczekaj zaraz ci coś przeczytam "dokonanie darowizny nawet wyczerpującej spadek absolutnie nie chroni przez roszczeniem o zachowek".

Nie do końca.  Jeżeli od daty darowizny do daty śmierci darczyńcy upłynie więcej niż dziesięć lat, zaqchowek się nie należy.

Czuję się wywołany do tablicy, to tytułem uzupełnienia wykładu, odpiszę tak:

1. Czy instytucja zachowku jest martwa.

Zachowek jest uprawnieniem dzieci i małżonka spadkodawcy. Uprawnieniem z którego mogą skorzytsać lub nie skorzystać. Jeżeli nie zmieszczą się w terminie 5 lat od daty śmierci spadkodawcy ( do 2009 roku były trzy lata), to narażą się na zarzut przedawnienia (czyli zobowiązany do zapłaty zachowku, może odmówic zapłaty).

2. Dwa systemy: zachowek albo system rezerwy.

Zachowek jest roszczeniem o wypłatę potencjalnie należnego udziału w majątku spadkowym do spadkobierców lub obdarowanych. Natomiast system rezerwy (tu kodeks Napoleona) mówi tak: spadkodawca musi conajmniej 1/4 swojego majątku (lub w niektórych sytuacjach 1/2) pozostawić na rzecz swoich najbliższych (żona i dzieci) i nie może nimi swobodnie rozporządzać testamentem. Każdy z nich ma swoje plusy i minusy.

3. Wysokośc zachowku:

1/2 tego co by się należało gdyby dziedziczenie było z ustawy (co do zasady), z wyjątkiem 2/3 gdy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy.

4. Obliczenia zachowku:

To jest rzecz najtrudniejsza, bo obliczając podstawe ustalenia zachowku bierze się pod uwagę wszystkie transfery finansowe między rodzicami a dziećmi (okres 10 lat jest tylko dla darowizn dokonywanych między spadkobiercą a innymi osobami (przysłowiowa kochanka).

Czyli jeżeli w skład spadku wchodził dom, który spakodawca przepisał na jedno dziecko 20 lat przed swoją smiercią, to ustalając, że w wartośc tego domu to 200.000 zł, a było tylko dwoje dzieci, to drugie dziecko ma roszczenie do brata o zapłatę 50.000 zł, bo z mocy ustawy powinno dostać udział 1/2 w domu - czyli 100.000 zł. Nie dostało nic, bo wszystko poszło na drugie z rodzeństwa, to przysługuje mu 100.000 zł,

Ale gdyby Ojciec ten dom przepisał na kochankę, która nie jest spadkobiercą ustawowym, i zmarł 15 lat po tej darowiźnie, to dzieciom względem tej kochanki nie będzie przysługiwało żadne roszczenie.

Dziękuję za miłe pytania i zainteresowanie tematem. 

Piszecie  Państwo o zachowku to pomyślcie jeszcze o długach jakie możecie odziedziczyć.Nie tylko Wy ale i Wasze dzieci i wnuki.Miałem kilka lat temu taki przypadek w rodzinie.Młodzi rodzice musieli sądownie zrzekać się za swoje małe dzieci "spadku" po dziadkach nawet o ile pamietam za dzieciątko w 6 miesiącu "pod  sercem matki " żyjące. A kwota była niemała bo po ok 30 tys na osobę.

Jeśli chodzi o środki na rachunku bankowym to można też zrobić dyspozycję na wypadek śmierci do dwudziestokrotnosci średniego wynagrodzenia i bank przeleje na wskazany rachunek wskazanego członka rodziny pieniądze. Nie wchodzi to w spadek. 

To trochę dziwne z tą kochanką. 

Jeszcze dopytam, czy ta umowa dożywocia co ją wspomniał Wolfram to czasem nie umowa dożycia. Gdzie się przenosi własność za życia na spadkobiercę w pewnym sensie bez ujawniania publicznego. Wiedzą tylko spadkobierca, spadkodawca i SYSTEM, który gwarantuje umowę.